DERNEK TARİHÇESİ
Türkiye çapında ısı bilimine ilişkin araştırmaları ve uygulamaları geliştirmek amacıyla Isı Bilimi ve Tekniği Derneği’ni kurmak fikri 1974 sonbaharında Boğaziçi Üniversitesinde düzenlenen ‘Termodinamik Eğitimi’ çalıştayı sırasında gündeme gelmiştir. Çoğunluğu Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ve İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) öğretim üyesi olan küçük bir grup, dernek tüzüğünün ana hatlarını belirleyerek 1976 yılı başında “Isı Bilimi ve Tekniği Derneği”ni ODTÜ Makine Mühendisliği Bölümü’nde kurmuştur. “Isı Bilimi ve Tekniği Derneği” bilim ve tekniğe katkıyı amaçlayan en eski ulusal derneklerden biridir.
Derneğin kuruluşunu takip eden bir yıl içerisinde dernek üye sayısı 100 adeti aşmıştır. Derneğin kuruluş yıllarında iki ayda bir Isı Bilimi ve Tekniği Bülteni, Nisan 1978 tarihinden itibaren dört ayda bir ‘Isı Bilimi ve Tekniği Dergisi’ yayımlanmaya başlamış ve Derneğin adı “Türk Isı Bilimi ve Tekniği Derneği” (TIBTD) olarak değiştirilmiştir Nisan 1977 tarihinde, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi’nde ülke genelinde faaliyet gösteren üniversitelerin ve sanayi kuruluşlarının katılımıyla Birinci Ulusal Isı Bilimi ve Tekniği Kongresi ve Sergisi gerçekleştirilmiştir. Dernek merkezi ve dergi faaliyetleri ODTÜ Makine Mühendisliği Bölümü’nde toplanmakla birlikte dernek etkinliklerinin Türkiye’nin farklı bölgelerine dağılarak, farklı üniversiteleri ve farklı branşları (makine, kimya, fizik mühendislikleri, vd.)içermesi sağlanmıştır.
Aralık 1977 tarihinde İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ)’nde “Ulusal Kütle Transferi Sempozyumu”, Temmuz 1978 tarihinde Uludağ Üniversitesi’nde “Termodinamik Sempozyumu”, Kasım 1978 tarihinde ODTÜ’de “Isıtma ve Isı Ekonomisi Kongresi” düzenlenmiştir. “Ulusal Kütle Transferi Sempozyumu” ile “Termodinamik Sempozyumu” bildiriler kitabı basılmıştır. 1977 Tarihinde gerçekleştirilen ilk kongreden bu yana Ulusal Isı Bilimi ve Tekniği Kongreleri iki yılda bir düzenli olarak Türkiye’nin değişik üniversitelerinde düzenli olarak yapılmakta ve bildiriler kitabı basılmaktadır. İngilizce – Türkçe Isı Terimleri Sözlüğü 1977 yılında Y.Müh. Abdullah Göğüş tarafından teksir halinde hazırlanmış ve Türk Isı Bilimi ve Tekniği Dergisi’nde yayımlanmıştır.
Derneğin Kurucu Başkanlığını 1979 yılına kadar Prof. Dr. Yalçın Göğüş yürütmüştür. Takip eden yıllarda, birer yıl aralıklarla Prof. Dr. Sadık Kakaç ve Prof. Dr. Orhan Yeşin Derneğin Başkanlık görevini yürütmüşlerdir. Prof. Dr. S. Kakaç’ın ve Prof. Dr. Orhan Yeşin’in düzenlemeleriyle Danışma Kurulu oluşturulmuştur, “Başarılı Sanayici”, “Başarılı Eğitimci”, “Başarılı Uygulayıcı” ödülleri, ayrıca “Başarılı Yüksek Öğrenim Ödülü” verilmiştir. Aralık 1979 tarihinde yurtdışı katılımla “Alternatif Enerji Kaynakları ve Çevre Sorunları Sempozyumu” düzenlenmiş ve bildiriler kitabı basılmıştır. TIBTD, NATO Yaz Okullarının Türkiye’de düzenlenmesine destek vermiştir. Derneğin üye sayısı 1981 yılı başında 463 adete ulaşmıştır. Derneğin kuruluş yıllarında, ülke genelindeki birçok üniversiteden öğretim üyeleri ile sanayiciler, bağışları ile TIBTD faaliyetlerine destek olmuşlardır. Bunların yanı sıra, Prof. Dr. Birol Kılkış’ın fedakar çalışmaları derneğin gelişmesine büyük katkı sağlamıştır ve takdire şayandır.
1981 – 1993 yılları arasında on iki yıl Dernek Başkanlığını Prof. Dr. Nuri Saryal yürütmüştür. Bu süre zarfında düzenlenen Ulusal Isı Kongreleri ile derneğe mali destek sağlanmış, Isı Dergisi yılda 4 sayı olarak yayımlanmış, birçok bilimsel ve teknik toplantılar gerçekleştirilmiştir: Ekim 1982 yılında Ankara’da “Türkiye’de Konut Isıtılmasının Geleceği Paneli”, Mart 1985 yılında Ankara’da “Isı Sanayimiz Sergisi ve Paneli”, Ocak 1987 yılında ODTÜ’de “Enerji Tasarrufu ve Gençlik Semineri”, Mart1987 yılında Ankara’da “Isı Sanayimizin Teknolojik ve Ekonomik Sorunları Semineri” ve “Isı sanayimizde Son Gelişmeler Sergisi”, Mayıs 1988 yılında Ankara’da “Konut Isıtmasında Dogal Gaz Semineri”, Ekim 1988 yılında Konya’da “Enerji Ekonomisi ve Uygulamaları Sempozyumu”, Aralık 1989 yılında Ankara Atatürk Kültür Merkezi’nde “Doğal Gaz Semineri”, Adana’da Çukurova Üniversitesiyle ortak ve birer yıl arayla Birinci (Mayıs 1990), İkinci (Mayıs 1992) ve Üçüncü (Mayıs 1994) “Ulusal Soğutma ve İklimlendirme Sempozyumu ve Sergisi”, Ağustos 1990 yılında Kayseri’de Erciyes Üniversitesiyle ortak “İkinci Kanun Çalışma Toplantısı”, Mart 1991 yılında ODTÜ’de “Doğalgaz Uygulamalarının Teknolojik Sorunları Çalışma Toplantısı”, Mayıs 1991 yılında Erzurum’da Atatürk Üniversitesiyle ortak “Enerji Yönetimi Ulusal Kongresi”. Isı Bilimi ve Tekniği Dergisi’nde ve Ulusal Isı Kongreleri Bildiriler Kitapları’nda yayımlanan bütün makalelerin konulara göre ayrılmış indeksi Prof. Dr. Hikmet Karakoç tarafından hazırlanarak basılmıştır. Türkiye’nin birçok üniversitelerinde birer öğretim üyesi TIBTD temsilcisi olarak görevlendirilmiştir. Bu sürede Prof. Dr. Nevin Selçuk ve Prof. Dr. Arif İleri’nin fedakarca çalışmalarını vurgulamak gerekir.
1993 – 1994 döneminde bir yıl Prof. Dr. Yalçın Göğüş, ardından 1994 – 2000 yıllarında altı yıl Prof. Dr. Ercan Ataer “Dernek Başkanlığı” görevini yürütmüşlerdir. Bu süreç zarfında, hem bilimsel hem de sosyal aktivitelere önerm verilmiş; dergi yayımlanmasına devam edilmiş ve dernek asil üyeleri için sosyal akşam yemeği düzenlenmiştir. Nisan 1994 yılında İstanbul’da yapılan “21. Yüzyılda Bütün Yönleriyle Enerji Sempozyumu” ve Eylül 1994 yılında Denizli’de yapılan “Jeotermal Uygulamalar Sempozyumu” gibi bilimsel toplantılara destek verilmiştir.. O yıllarda ısı tekniğinin birçok kollu, örneğin buhar kazanı yapımı, soğutma, tesisat, ayrı meslek dernekleri oluşturmuşlar ve kendi dergilerini çıkarmaya başlamışlardır. Bu gelişmenin ışığı altında, Türk Isı Bilimi ve Tekniği Derneği, özel uygulama konularının temelindeki bilimsel ve teknik çalışmaların desteklenmesinin ülke çıkarlarına yönelik olacağı görüşüne ulaşarak Isı Bilimi ve Tekniği Dergisi sarı sayfalarından, örneğin popüler sayfa, yeni ürünler, patentler, dernekten haberler çıkarılarak bilimsel yazılara ağırlık verilmiştir. Dernek çalışmalarının ağırlığını dergi yayımı, merkez kurulumu (İTÜ ve ODTÜ’nün birlikte kurdukları “International Centre for Applied Thermodynamics” kurucu üyeliği) ve başarılı bilim adamlarına ödül verilmesi oluşturdu. Ulusal Isı Bilimi ve Tekniği Kongreleri’nde “eğitim ve terimler” konulu oturumlar düzenlendi. İngilizce – Türkçe Isı Terimleri sözlüğü tekrar iyileştirilip Azerbaycan lehçesi karşılıklarıyla beraber Prof. Dr. Ercan Ataer ve Prof. Dr. Yalçın Göğüş tarafından kitap olarak basılmıştır. 2000 – 2006 Yılları arasındaki altı yıllık dönemde Dernek Başkanlığını Prof. Dr. Bekir Zühtü Uysal yürütmüştür. Bilgi çağına paralel olarak TIBTD internet ortamında olumlu gelişmeler elde etmiş, üye sayısı 940’a ulaşmış ve üyelerle ilişkiler düzene sokulmuştur. “Yeni Dernekler Yasası” ile TIBTD’nin üye aidatı dışındaki her türlü gelir kaynakları elinden alınmış olsa da, Isı Bilimi ve Tekniği Dergisi, 2000-2004 yılları arasında Prof. Dr. Tülay Yeşin’in ve 2004 yılından sonra Prof. Dr. Haşmet Türkoğlu’nun editörlüğü ile, sadece üye aidatlarından ve ulusal kongrelerden sağlanan maddi imkânlarla da olsa, Türkiye’nin bilimsel yayınları arasında çok seçkin bir konuma ulaşmış ve düzenli yayım hayatına devam etmiştir. Bunun yanı sıra, bu dönemde Ulusal Isı Bilimi ve Tekniği Kongreleri’nin bilimsel düzeyi daha üst seviyeye yükselmiştir.
2006 yılından beri TIBTD Dernek başkanlığını Prof. Dr. Haşmet Türkoğlu yürütmekte ve Isı Bilimi ve Tekniği Dergisi’nin editörlüğünü ise Prof. Dr. Nuri Yücel yapmaktadır. Isı Bilimi ve Tekniği Dergisi, 2007 yılında Science Citation Index (SCI) veri tabanında taranmaya başlanmıştır. Bu konuda, Prof Dr. Bekir Zühtü Uysal’ın başkanlığı döneminde başlatılan çalışmaların katkısı takdire şayandır. SCI’de taranmaya başlamasından sonra dergimize olan ilgi ve yayınların düzeyi daha da artmıştır. Isı Bilimi ve Tekniği Dergisi EBSCO ve Mühendislik Temel Bilimleri Veri Tabanı (TÜBİTAK-ULAKBİM) tarafından da taranmaktadır. Daha önce Prof. Dr. Yalçın Göğüş ve Prof. Dr. Ercan Ataer tarafından yayınlanmış olan Isı Terimleri Sözlüğü, Prof. Dr. Haşmet Türkoğlu tarafından yeniden düzenlenerek ve geliştirilerek elektronik sözlük haline getirilmiş ve bütün üyelere ulaştırılmıştır. Ulusal Isı Bilimi ve Tekniği Kongresi artan bir katılımla iki yılda bir farklı bir üniversitede düzenli olarak yapılmaya devam etmektedir. 2012 yılı itibariyle Derneğin üye sayısı 1060’a ulaşmıştır.
2017 yılında, TIBTD dergi editörlüğü görevine Prof. Dr. Zafer Dursunkaya, 2018 yılında TIBTD Dernek başkanlığına Prof. Dr. Atilla Bıyıkoğlu atanmıştır. 2017 yılı sonu itibarıyla dernek üye sayısı 1068 kişidir.
2021 yılında yapılan genel kurul sonucunda Dernek başkanlığına Prof. Dr. Nuri Yücel seçilmiştir. 2021 yılı Mayıs ayında Prof. Dr. Selin Aradağ Çelebioğlu dergi editörlüğü görevine atanmııştır.2023 ylıl itibari ile dergi editörlüğü görevini Prof.Dr. Mustafa Zeki Yılmazoğlu devralmış ve halen devam ettirmektedir.
Prof. Dr. Nuri YÜCEL
Türk Isı Bilimi ve Tekniği Derneği (TIBTD) Başkanı